Eğitim, bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla istenilen yönde değişim oluşturma sürecidir. Bireyin ihtiyaçlarının karşılanmasında birincil etken bireyin gereksinimi olan eğitimin sağlanabilmesidir. Bedensel engelli bireylerin genel özelliklerinin çok geniş bir yelpazede çeşitlilik
göstermesi, yaşam kalitelerinin arttırılması ve belli bir düzeyde tutulması gereğinden hareketle Bedensel Engelli Bireyler Destek Eğitim Programına duyulan ihtiyacın önemi ortaya çıkmaktadır.
Bedensel engelli bireylerin var olan kaba ve ince motor becerilerini artırmak, belirli bir düzeyde tutmak ve kullandığı tüm ortopedik araç ve gereçlerden en iyi şekilde yararlanmalarını sağlamak için eğitimin desenlenmesi gerekmektedir.
Bedensel Engelli Bireyler Destek Eğitim Programı, özel eğitim hizmetleri kapsamında destek eğitim kurumlarına devam eden bedensel (spastik ve ortopedik) yetersizliği olan bireylerin verilen özel eğitim hizmetinden etkili bir biçimde ve en üst düzeyde yararlanmalarını sağlamak amacıyla ülkemizde bedensel yetersizliği olan bireylerin gelişim özellikleri dikkate alınarak aşağıda belirtilen ilgili mevzuat hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
ÖZÜR GRUBUNUN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ
Doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası dönemde herhangi bir nedene bağlı olarak iskelet (kemik), kas ve sinir sistemindeki bozukluklar sonucu, bedensel yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybeden, toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük yaşamdaki gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan, bu nedenlerle korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişiye bedensel özürlü; bu duruma yol açan durumlara ise bedensel özür denir. Bedensel özürleri nedeni ile sağlıklı kişilerden farklılaşan ve eğitim hizmetlerinden gereğince yararlanamayan bu bireylerde bilişsel, psiko sosyal ve duyusal gereksinimlerin yanı sıra hareket ve fonksiyonel yeteneklerin geliştirilmesi de büyük önem taşımaktadır.
Çeşitli nedenlerle kaba ve ince motor gelişim becerileri olumsuz yönde etkilenmiş bu kişilerin kendilerinden beklenen fonksiyonel hareket ve becerileri yerine getirmeleri değişik derecelerde kısıtlanmıştır. Bu duruma yol açabilecek ve sıklıkla karşılaşılan nedenler aşağıda kısaca tanımlanmıştır.
Serebral Palsi: SP (CP) şeklinde kısaltılmış olan bu hastalık grubu, gelişmekte olan beynin (gebeliğin başlangıcından ikinci yaşın sonuna dek) değişik nedenlerle zarar görmesi sonucu ortaya çıkan duyu, algı ve hareket bozukluğudur. Ortaya çıkan klinik tablonun ağırlığı, beynin zedelenme derecesine, hasarın yerine ve bireyin yaşına bağlıdır. Oluşan tablo ilerleyici değildir. Bu tablonun vücudun tamamını etkileyen şekli tetraparezi (kuadriparezi), daha çok bacakların etkilendiği şekli diparezi (dipleji), vücudun bir yarısının etkilenmesi hemiparezi, tek kol veya tek bacak etkilenmesi monoparezi olarak adlandırılır. Bu durum farklı şekillerde kendisini gösterir.
Spastik Tip: Kasın istem dışı sertliğini ifade eden bu durum; hareketlerin yavaşlamasına, harekette kontrol güçlüğüne ve çeşitli hareket kayıplarına sebep olur.
Atetoit Tip: Hareket ve pozisyonlara bağlı olarak kaslar bazen sert bazen de gevşektir. Hareketler istemsiz, yavaş ve sürüncemelidir.
Ataksik Tip: Duruş, denge bozuklukları, hareketlerde titreme ve koordinasyon bozuklukları ile karakterizedir.
Hipotonik Tip(Gevşek): Tüm vücut kaslarında yaygın gevşeklik söz konusudur.
Karışık Tip: SP’nin farklı tiplerine ait özellikleri bir arada taşır. Çoğunlukla atetoid ve spastik tip birliktedir.
Merkezi Sinir Sistemini Etkileyen Dejeneratif, Metabolik ve Genetik Kökenli Hastalıklar: Motor gelişim geriliğine bağlı hareket ve fonksiyon kayıplarına yol açar. (Down sendromu, Subakut sklerozan panensefalit, Joubert sendromu, Rett sendromu, Prader-Willi
sendromu, Williams sendromu vb.)
Mental Motor Retardasyon (MMR) (Mental Motor Gerilik): Zekâ, duyu, algı ve motor bozuklukların çeşitli oranlarda bir arada görüldüğü durumu ifade eden genel bir başlıktır.
Doğuştan Kol Felci (Brakial Pleksus Yaralanması): Doğum sırasında kola giden sinirlerin zedelenmesine bağlı olarak ortaya çıkan, hareket ve duyuyu etkileyen felç tablosudur. Tek taraflıdır. Etkilenen kolda tamamen bir felç tablosu olabileceği gibi ağırlıklı olarak elde ya da omuz çevresindeki kasların zayıflığı ile de seyredebilir.
Omurilik Kapanma Defektleri (Spina Bifida-Meningomyelosel): Omuriliğin ve omurilik sıvısının dışarıya doğru kese şeklinde fıtıklaştığı ve bacaklarda tek ya da çift taraflı değişen derecelerde felçlere neden olan bir hastalıktır. Bazı hastalarda beyin omurilik sıvısının dolaşımının beyin içinde kapalı kalması sonucu beyinde birikmesi ve buna bağlı başın büyüdüğü (hidrosefali) görülebilir. Hidrosefali beyin gelişimini ciddi olarak engelleyebilecek bir durumdur.
Doğuştan Kas Hastalıkları: İskelet kaslarının yapısındaki bozulma ve buna bağlı ilerleyici kas güçsüzlüğü ile seyreden, doğumdan itibaren ortaya çıkan bir grup hastalıktır. Kas güçsüzlüğünün yanı sıra eklem sertlikleri, şekil bozuklukları ve ilerleyici sakatlık meydana gelebilir.
Travmatik Nedenli Merkezi Sinir Sistemi Yaralanmaları: Çoğunlukla trafik kazası, yüksekten düşme, ateşli silah yaralanmaları gibi kazalar sonucunda oluşmakta ve sinir sisteminde geçici ya da kalıcı özre neden olmaktadır.
Süreğen Hastalıklardan Kaynaklanan Motor Gelişim Gerilikleri: Doğuştan ya da sonradan oluşabilen, yaşam boyu devam eden ve /veya ilerleyici, ince ve kaba motor gelişim becerilerinde yetersizlik ortaya çıkaran durumları tanımlar (epilepsi, osteogenesis imperfekta ).
PROGRAMIN GENEL AMAÇLARI
Bu program ile bireylerin;
SIRTÜSTÜ MODÜLÜ:
Modülün Amacı
Sırtüstü simetrik duruş ve baş kontrolünü sağlayabilme.
Kazanımlar
Modülün İçeriği
Ç. YANA DÖNÜŞLER
YÜZÜSTÜ MODÜLÜ:
MODÜLÜN AMACI
Yüzüstü pozisyonda baş-boyun, üst gövde kontrolünü sağlayabilme.
KAZANIMLAR
MODÜLÜN İÇERİĞİ
Ç. ÜST GÖVDEYİ KALDIRMA ÇALIŞMALARI
DESTEKLİ OTURMA MODÜLÜ
Doğru pozisyonda destekli oturma becerisini sağlayabilme.
Ç. NESNE TUTMA
DESTEKSİZ OTURMA MODÜLÜ
Desteksiz oturma pozisyonunu sağlayabilme.
Ç. DENGE ÇALIŞMALARI
AKTARMA
Ğ. KOLLARDAN DESTEK ALARAK OTURMA POZİSYONUNU DEĞİŞTİRME
EMEKLEME MODÜLÜ
Bağımsız emekleyerek yer değiştirmeyi sağlayabilme.
Ç. İLERİ-GERİ EMEKLEME
DİZÜSTÜ MODÜLÜ
Dizüstü ve yarım dizüstü simetrik duruş sağlayabilme.
Ç.DİZ ÜSTÜ POZİSYONUNDA GÖVDE VE KALÇA KONTROLÜ
AYAKTA DURMA MODÜLÜ
Bir yerden tutunarak ayağa kalkabilme ve ayakta durabilme.
DESTEKLİ YÜRÜME MODÜLÜ
Destekle yürüme becerisi edinebilme.
MODÜLÜN İÇERİĞİ:
Ç. YÜRÜME
DESTEKSİZ YÜRÜME MODÜLÜ
Desteksiz yürüme becerisi edinebilme.
Ç. YÜRÜME ÇALIŞMALARI
MERDİVEN İNİP ÇIKMA MODÜLÜ
Merdiven inme ve çıkma becerisi kazanabilme.
KAZANIMLAR:
Ç. RİTMİK VE SİMETRİK BASAMAK İNME
İLERİ DÜZEY FONKSİYONEL BECERİLER MODÜLÜ
İleri düzey fonksiyonel becerileri geliştirebilme.
ÇİZİM BECERİLERİ MODÜLÜ
Çizim becerilerini geliştirebilme.
1.Sınırlı Alanları Boyama
2.İki ve Üç Boyutlu Şekilleri Boyama
TUTMA VE BIRAKMA MODÜLÜ
Nesneleri tutma ve bırakma becerilerini geliştirebilme.
Ç. NESNEYİ BİR ELDEN DİĞER ELE GEÇİRME
EL BECERİLERİ VE EL GÖZ KOORDİNASYONU MODÜLÜ
El becerilerini ve el göz koordinasyonunu geliştirebilme.
Ç. GİYSİ AKSESUARLARININ KULLANIMI
PROPRİOSEPTİF SİSTEM(VÜCUT FARKINDALIĞI) MODÜLÜ
Vücut hareketlerini düzgün ve kontrollü yapabilme.
Ç. ELLER ÜSTÜNDE YÜRÜME
TAKTİL SİSTEM (DOKUNMA) MODÜLÜ
Nesneleri dokunarak algılama yeteneğini geliştirebilme.
GÖRSEL ALGILAMA MODÜLÜ
Görsel algılama becerilerini geliştirebilme.
1- Şekli kopya eder.
2- Eksik resmi tamamlar.
3- Parça bütün ilişkisi kurar.
4- Şekillerin benzerliklerini ayırt eder.
5- Şekillerin farklılıklarını ayırt eder.
6- Rakam ve harflerin yönünü karıştırmadan yazar.
7- Üst üste çizilmiş şekilleri ayırt eder.
VESTİBULER SİSTEM (DENGE) MODÜLÜ
Vestibuler sistemini uyararak dengesini geliştirebilme.